مسجد جامع قاین

این مسجد بنایی است بسیار قدیمی و درنهایت شکوه و جلال که علاوه بر روحانیت معنوی دارای ظاهری دلچسب و فرح انگیز است.امروز با گذشت 1100سال همچنان این بنا بلندترین عمارت قائن می باشد.

محمود طالبی يكشنبه 14 تير 1394 | 9 سال پیشدرمورد بنای اولیه آن اختلاف نظر وجود دارد .استقرار یکی از پایه های مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گویای تاریخ کهن آن است.اغلب مورخان وجهانگردان در بیان و معرفی شهر قائن به مسجدجامع صراحتا اشاراتی داشته اند. صوره الارض ابن حوقل (۳۳۱ ه ق) می نوسید: ((قائن وسعت آن چند سرخس است و بناهای آن از گل و دارای قهندژ (کهندژ) است که خندقی درپیرامون دارد و مسجد جامع و دارالاماره در قهندژاست.)) ناصر خسرو قبادیانی در اواسط قرن پنجم هجری از این شهر دیدن کرده و آنرا چنین توصیف کرده است: ((قائن شهری بزرگ و حصین است گرد شهر خندقی دارد و مسجد آدینه به شهر اندر است و آنجا که مقصوره است تاقی عظیم و بزرگ چنانکه در خراسان از آن بزرگتر ندیدیم و آن تاق نه در خور مسجداست و عمارت همه شهر به گنبد است .)) از آنجایی که اصطخری مسجد جامع را در قهندژ (ارگ) قائن و در کنار دارالاماره دانسته در حالی که صد سال بعد ناصر خسرو، مسجد را در قسمت اماکن عمومی شهر توصیف می کند، احتمال دارد مسجد کنار دارالاماره در طی صد سال بر اثر زلزله ویران شده و مسجد جامع بعدی بر جای نیایشگاه ساسانی ساخته شده باشد. از کتیبه های متعدد مسجد جامع می توان نتیجه گرفت که این بنا بارها بر اثر زلزله صدمه کلی دیده و مرمت شده است . در یکی از کتیبه های ایوان بسال ۷۹۶ هجری قمری نوشته شده :این بنا به فرمان جمشید قارن از خاندان معروف قارن که در دوره امیر تیمور جهانگشا حاکم قائن و مدتی حاکم ساری و دامغان بود تعمیر ومرمت شد. لوحه ای به خط رقاع در داخل رواق پنجم درضلع شمالی حیاط مسجد می باشد و تاریخ آن اول رجب سال ۹۲۱ است.مضمون کلی آن مربوط به زمان فرمانروایی امیر سلطانی است که در (۹۱۹-۹۲۱) هجری از سوی شاه اسماعیل صفوی در قائن به این مقام منصوب شد. سنگ لوحی در سمت راست ورودی ایوان مسجد به ابعاد ۱۲۰×۵۰ سانتی متر و با خط بسیار زیبای رقاع که شاه سلیمان صفوی امر به بازسازی مسجد داد بتاریخ ۱۰۸۰ هجری قمری کرده است. در کاوشهای شبستان شمالی به سال 1354ستونهای سنگی با درازا و پهنای یک متر در یک متر از سنگ و لاشه وملات و ساروج کشف شده که پایه های کنونی بر روی آنها بنا گردیده وجود یک ستون چهار قلو در شبستان مشابه ستونهای مسجد جامع اصفهان قدمتی از دوره سلجوقی را نشان می دهد که احتمالا در دوره تیموری تجدید بنا گردیده گمانه زنی در این محل به عمق 60سانتی متر وکشف قطعاتی از آجرو سفالهای سلجوقی نشان داد که مسجد در یک زلزله شدید خراب گردیده است . بسیاری معتقدند از قلعه کوه قائن تا دژ مرکزی شهر و مسجد جامع یک تونل زیر زمینی وجود داشته و مورد استفاده بوده.احتمال دارد این معبر با مسیر کاریز جعفر آباد یکی باشد که در نزدیکی قلعه کوه معبرش مجزا می گردد.اگر کاوشهای باستان شناسی انجام شود شاید بتوان بسیاری از شگفتی ها را شناسایی و معرفی نمود. مسجد جامع دارای دو محراب است. گرچه این مسجد جزو قدیمی ترین مساجد ایرانی می باشد ولی محرابهای آن ربطی به تغییر قبله از مسجد الاقصی به مکه ندارد احتمالا یا ناشی از اختلاف اهل سنت و تشیع در محاسبات قبله یابی بوده یا محراب انتهایی ایوان یک نیایشگاه می باشد. مسجد جامع قائن ۲۴۷۰ متر مربع وسعت داشته که ۱۰۵۰ متر مربع آن زیر بنای ایوان، شبستانها و حجره ها و ۱۲۰ متر مربع عرصه داخلی می باشد. حیاط مسجد محوطه ای به درازای ۳۳ و پهنای ۲۸ متر است. در اطراف حیاط حجره هایی به عمق 2 متر قرار دارد از شاهکارهای معماری مسجد ایوان آن است که به طرز با شکوهی به زیبایی مسجد گوهر شاد با ارتفاع ۱۸ متر، عرض ۱۱ متر و طول ۲۲ متر ساخته شده است. قبلا دو مناره در دو سمت ایوان به ارتفاع ۵ متر داشته که باعث زیبایی بیشتر مسجد می شد و تا قبل از ویرانی صدای موذن از آن بلند بود.سقف ایوان چهار طاق و سه گنبد دارد که به طرز زیبایی رنگ آمیزی و تزیین شده ومعرق کاریهایش بسیار ظریف و زیباست نقاشی های ایوان به شیوه اصفهانی بوده و در دوره صفویان انجام شده و در زمانهای بعد روی آنها را رنگ زده اند. دو شبستان در دو سمت ایوان علاوه بر این که در فصل زمستان استفاده خوبی دارند برای جلوگیری از رانش دیوارهای اطراف ایوان تاثیر بسزایی دارند.httpدسته‌بندیسایر جاذبه‌های تاریخیخراسان جنوبیکلید‌واژهمسجدجامعقاین16501 بازدید

نمای ایران سپاسيكشنبه 14 تير 1394 | 9 سال پیش