گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه، در نزدیكی زنجان، كه سومین بنای عظیم تاریخی در جهان و عظیم‌ترین گنبد آجری ایران است، توسط سلطان محمد خدابنده یا اولجایتو* در طول سیزده سال بنا گردیده است.این گنبد در فهرست میراث جهانی یونسكو ثبت شده است. گنبد سلطانیه یادآور شکوه و رونقی است که در حدود هفتصد سال پیش در این شهر جریان داشته است. ارتفاع این گنبد ٤٨ متر و قطر گنبد: ٢٥ متر می باشد.گنبد سلطانیه بنایی احداث شده در ارگ شهر یا كهن‌دژ سلطانیه پای‌تخت اولجایتو حاكم سلسله‌ی ایلخانان بوده است. مساحت این كهن‌دژ هجده هكتار بوده و توسط دیواری كه مشخصه‌ی شهرهای قدیم بوده، احاطه می‌شده است.
در ساخت گنبد از تزئینات مختلفی استفاده شده که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- تزئینات آجری
- کاشی‌کاری
- تزئینات گچی
- نقوش اسلیمی
- تزئینات چوبی
- تزئینات نقاشی رنگی
- مقرنس
- تزئینات سنگی
البته غیر از تزئینات گنبد، کتیبه‌های متعددی در داخل و بیرون گنبد وجود دارد که شامل اسامی «الله»، «محمد»، «علی» و تعدادی از آیات قرآن و احادیث است.
اساس طرح بنا بر عدد ٨ قرار دارد. هر چند علت دقیق انتخاب این عدد معلوم نیست، ولی به احتمال زیاد به علت ساختن ساعت آفتابی یا ایجاد ایستایی مستحکم در بنا مورد استفاده قرار گرفته است. ساعت آفتابی، نظر به اهمیت تشخیص زمان برای انجام امور مذهبی در ساختمان گنبد تعبیه شده است. به این ترتیب که اگر نور خورشید از سوراخ اصلی گنبد بتابد هنگام اذان ظهر است. هم‌چنین نوری که از پنجره‌های بزرگ می‌تابد نشان‌دهنده‌ی ساعت و نور پنجره‌های کوچک مبین دقیقه است.
تزیینات و نحوه‌ی ساخت این مقبره در واقع نقطه‌ی عطفی در معماری آن دوران بوده به این شكل كه سبكی جدید را در معماری به‌وجود آورده كه از معماری زمان سلجوقیان منفك شده است. برای تزیین بنا در این دوران از كاشی به هم‌راه آجر و هم‌چنین برای اولین بار از آیات قرآن استفاده شده است. حكاكی‌هایی در آجرهای دیوارها و سقف‌های رنگین بنا نیز دیده می‌شود.