سنگ نگاره های قالهر

روستای قالهر، در جنوب غربی شهرستان دلیجان واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا 2330 متر است. با اینکه نزدیک به کاشان واقع شده، ولی به دلیل واقع شدن بر روی ارتفاعات استان مرکزی از هوای خنک و شب های دل انگیز و خنکی در تابستان بر خوردار است.

محمد ناصری فردچهارشنبه 13 تير 1397 | 6 سال پیشمرکز پژوهشی کاشان شناسی سنگ نگاره های روستای قالهر گزارشی از سنگ‌نگاره های باستانی قالهر در منطقه فرهنگی کاشان توسط: ✍ محمد ناصری فرد باستان شناس هنر و پژوهشگر سنگ نگاره های ایران روستای قالهر، در جنوب غربی شهرستان دلیجان واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا 2330 متر است. با اینکه نزدیک به کاشان واقع شده، ولی به دلیل واقع شدن بر روی ارتفاعات استان مرکزی از هوای خنک و شب های دل انگیز و خنکی در تابستان بر خوردار است. جوانان آن سرزمین چون دیگر نقاط ایران، موفق به کشف سنگ نگاره هایی کهن و متعدد در این دیار شده اند که به دعوت آن عزیزان بویژه : استاد حسین صفری، دکتر مهدی زاده و جناب اقبال، سعادت پیدا کردیم از آنها دیدن داشته باشیم. در این سعادت آشنایی با جناب دکتر مشهدی استاد دانشگاه، پژوهشگر، نویسنده و کاشان شناس و فیلسوف گرانقدر جناب دکتر راسخی پژوهشگر و نویسنده کتاب های متعدد نیز آشنا و همسفر شدیم. همراه ما، هنرمندان شهرستان دلیجان یاری گر و هم سفرهایی پر انرژی و دوست داشتنی برای جمع ما بودند ( جناب ابراهیمی، جناب منصوری و پسرشان و جناب اسماعیلی ) . حدود ساعت هشت و نیم صبح هفتم تیرماه 1397 با اتومبیل های سواری شخصی عازم کوهستان شدیم. بعد از دقایقی وارد جاده های خاکی و دشوار شدیم. جناب دکتر مهدی زاده و اقبال جلو و ما هم به دنبال آنها طی مسیر می کردیم؛ هر از گاهی زیر ماشین های ما به سنگ ها و دیواره ی آبرُفت ها گیر می کرد و صداهایی دلخراش شنیده می شد. بعد از حدود 40 دقیقه به جایی رسیدیم که برای ماشین های ما قابل عبور نبود. هرکس به فراخور توان وسیله ای را بر داشت و عازم به سوی ارتفاعات پیش روی شدیم. بیشترین و سنگین ترین وسیله ها را که ظرفی پر از آب بود جناب اقبال که میزبان ما بودند برداشتند، طی این دو روز بقدری ایشان زحمت کشیدند که همه شرمنده ی مهر او هستیم . گروه اشیا را بر داشتند و به راه افتادیم. بعد از دقایقی جناب اقبال به تنهایی به سمت شمال مسیر و به دور دست ها دویدند و بعد از دقایقی به گروه اعلام کردند، شروع سنگ نگاره های قالهراز اینجاست. با عجله به آنجا رفتیم و نقشی را دیدیم که در همه ی محوطه های ایران نظارگر آن بودیم. نقش بزکوهی ibex در کنار بستر رودخانه ای که امروز خشک و داغ می نمود. این نقش کهن بر تخته سنگی سیاه، بر دیواره ی عمودی و سمت جنوب شرق آن با سبک هنری اندیشه نگار ideogram به مضمون آبخواهی، زایندگی و باروری نقش شده بود؛ با توجه به جهت ، زاویه شیب بوم و رنگ نقش که همگون بستر شده بود، قدمت آن می تواند به هزاره هفتم پیش از میلاد ( 9000 سال پیش) برسد که جهت قطعیت باید از تکنولوژی طیف سنجی عمومی شتاب دهنده کمک گرفت. در ادامه این نقش، به تخته سنگ هایی بر خورد می کردیم که بر روی آنها طی هزاره ها نقش های متعدد و گوناگونی حک شده بود. بیشترین نقش های تکراری بزکوهی در سبک اندیشه نگار بود. نقوش انسان در حالت های گوناگون، سگ سانان ( گرگ، روباه و سگ ) نمادها، سوارکارها و نوشته های دوره ی اسلامی( عربی و فارسی) بودند. تعداد تقریبی آنها با توجه به گستردگی دشتی که رودخانه از میان آن می گذرد؛ شاید بیش از 500 مورد باشد که جهت قطعیت نیاز به مطالعه میدانی جامع و گسترده دارد. ضمن اینکه کشف این آثار کهن کمک به تاریخ و سیر زندگی انسان طی هزاره ها می کند؛ از طرف دیگر با توجه به علایم و نشانه های زیستگاه های متعدد که در دل زمین این محوطه دفن است، از منظر آنها می توان به چرایی به وجود آمدن سیلک و دیگر تمدن های کهن منطقه هم پی برد. وجود روستای خوش آب و هوای قالهر و سنگ نگاره های متعدد و کهن ( اکو موزه ها) می توان توسعه توریسم ملی و جهانی را در آنجا برنامه ریزی کرد و از سیر شتابان مهاجرت اهالی و جوانان این روستای زیبا (در سال ۱۳۸۵، ۸۹۴ نفر (۲۹۰ خانوار) و در سال ۱۳۹۰ به ۷۴۰ نفر (۲۵۰ خانوار) رسیده است) جلوگیری کرد. درپایان بازهم از زحمات و مهر فراوان جناب دکتر مهدی زاده عزیز و جناب اقبال گرامی سپاسگزاری می کنیم. با احترام- محمد ناصری فرد باستان شناس هنر و پژوهشگر سنگ نگاره های ایران دهم تیرماه1397 دسته‌بندیجاذبه‌های تاریخیجاذبه‌های فرهنگیکلید‌واژهسنگنگارهقالهر16213 بازدید