در یاچه ارومیه
«آرتمیا ارومیانا» جان سخت‌ترین موجود دنیاست که در شورترین آب‌هازندگی می‌کند اما تا چندی دیگر با خشک شدن سراسری دریاچه ارومیه، امکان حیات از این گونه جانوری و ده‌ها نوع پرنده و آبزی دیگر سلب خواهد شد.
مساله دیروز و امروز و پارسال و امسال نیست. از سال‌ها پیش نسبت به خشک شدن بزرگترین دریاچه ایران هشدار داده می‌شد اما با بی‌توجهی کار به جایی رسید که در عرض 13 سال، سطح اب دریاچه کاهش پیدا کرد و در حال حاضر دریاچه مملو از نمک، گویی که کفن پوشیده باشد، به انتظار مرگ خود نشسته است. دریاچه ارومیه بین دو استان آذربایجان غربی و شرقی واقع شده و حوضه آبریز آن علاوه بر این دو استان، كردستان را هم دربر می گیرد. خشك شدن دریاچه ارومیه، خطر تبدیل شدن قسمت زیادی از زمین های استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی به نمكزار را به همراه دارد. از سوی دیگر دریاچه ارومیه دارای ۱۰۲ جزیره كوچك و بزرگ است كه تعدادی از آن ها وضعیت منحصر به فردی از نظر حیات وحش موجود در آن و گونه های گیاهی دارند. اسپیر، اشك، كبودان از جزایر مهم این دریاچه هستند كه گوزن زرد، كل، بز و انواع دیگر پستانداران در آن زندگی می كنند. پارك ملی دریاچه ارومیه كه جزو ذخایر ۵۹ گانه بیوسفری جهان اعلام شده با مساحت متوسط ۵ هزار و ۲۰۰ كیلومتر مربع بزرگترین دریاچه داخلی ایران محسوب می شود.
عاقبت «طرح» درمانی
در 13 سال گذشته بیش از 30 طرح کشوری و استانی برای حل معضل دریاچه ارومیه به تصویب رسیده اما هیچ کدام اجرایی نشده است. آخرین نمونه امضای سند ملی نجات دریاچه ارومیه از سوی رئیس سازمان محیط زیست و وزرای کشور، جهاد كشاورزی و نیرو در ۲۷ مهر ماه گذشته بود. دكتر نظری‌دوست، مدیرملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، در این باره توضیح می دهد: چشم‌انداز این سند برای یك برنامه ۲۵ ساله است و این سند تا ۲۵ سال دیگر اعتبار دارد. در این سند كه شامل شش بند و هشت تبصره است وظایف هر یك از دستگاه‌های مربوطه مشخص شده است؛ اما با توجه به اینكه هم‌اكنون دریاچه با شش متر كاهش عمق آب مواجه شده است سعی ما این است كه حداقل در مدت پنج سال نخست اجرای این طرح، تراز اكولوژیك دریاچه را كه هم‌اكنون دو‌متر از حد آستانه پایین‌تر است جبران كنیم تا حیات به دریاچه بازگردد. بعد از آن می‌بایست كمبود آب دریاچه را ( یعنی چهار‌متر دیگر را) در یك برنامه‌بلند مدت جبران كنیم. وی افزود: دریاچه امروز به قدری دچار كاهش آب شده كه اگر همه آب حوضه آبریز دریاچه را تا دو سال آینده به هیچ مصرفی هم نرسانیم و فقط به دریاچه دهیم باز هم كمبود آب آن جبران نخواهد شد.
به گفته او برای اینكه سطح آب دریاچه ارومیه به حداقل تراز اكولوژیك كه همان دو متر است بازگردد، به ۱۲ میلیارد متر مكعب آب نیاز است. اما گویا این طرح هم به سرنوشت طرح‌های قبلی دچار شده و کسی آن را جدی نگرفته است؛ همان طور که کردان، وزیر وقت کشور در مراسم امضای سند نجات حضور پیدا نکرد. آن چه مسلم است، دریاچه زیبا و منحصر به فرد کشورمان تا مرگ قطعی فاصله چندانی ندارد، حال چه به گفته منتقدان بر اثر سیاست‌های غلط سدسازی به این روز افتاده باشد، چه به زعم مسوولان یک عارضه طبیعی و عادی بر اثر خشکسالی باشد. خشک شدن این دریاچه علاوه بر این که یک فاجعه تمام عیار زیست محیطی است، یک بحراان انسانی هم به دنبال خواهد داشت، چرا که باعث نابودی کشاورزی در استان‌های مجاور خواهد شد. شاید اگر هنوز عزمی در بین مسوولان پیدا شود، امیدی باقی مانده باشد؛ شاید...
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد