وب‌نامه نمای ایران

شماره چهارم - بهار ۱۴۰۰

دیهوک قدیمدیهوک قدیمدیهوک شهر کوچکی است در شرق شهر طبس. وقتی درباره جاذبه‌های تاریخی آن جستجو کنید به شما اصفهک و نای‌بند پیشنهاد می‌شود. اما گوهری گم شده در دل این شهر است و آن بافت قدیمی این شهر است.وبگاه فرمانداری طبس درباره دیهوک می‌گوید: «بخش دیهوک با وسعتی معادل ۲۳ هزار کیلومتر مربع و ۱۱هزار نفر با ۴۰ روستای دارای سکنه که از مجموع این روستاهای دارای شورای اسلامی ( اصفهک ، چیروک ، سرند، ماودر، پیکوه ، رضویه ، امیرآباد، امامزاده علی ، سعیدآباد، اسماعیل آباد ، دهنو ، زنوغان، عرب آباد، اسفندیار، مرغوب ، نای بند و زردگاه) و ۱۴ روستا دارای دهیاری می باشد (روستای سعیدآباد و امیرآباد فاقد دهیاری) و یک شهر (دیهوک) در فاصله ۸۵ کیلومتری جنوب شرقی طبس و ۲۲۰ کیلومتری مرکز استان قرار گرفته است. بخش دیهوک از شمال به شهرستان فردوس (خراسان جنوبی )، از جنوب به شهرستانهای راور وکوهبنان ( استان کرمان ) ،از شرق به شـهرستان بیرجنــد ( خراسان جنوبی ) و از طرف غرب به شهرستان طبس متصل و دارای دو دهستان به نام های دیهوک و کویـــر می باشد. دیهوک دارای آب و هوای گرم و کویری بوده و بالاترین درجه حرارت سالیانه در ماههای تیر و مرداد ۴۸ درجه سانتیگراد و کمترین درجه حرارت در ماههای دی و بهمن ۱۰- درجه سانتیگراد می باشد. بزرگترین معادن ذغالسنگ کشور در این بخش وجود دارد معادن زغالسنگ پروده ۱و۲و۳ ، شرکتهای نگین ، معدنجو ، تخت زیتون با حدود ۲۲۰۰ نفر نیروی کار و همچنین شرکت ماسه ریخته گری چیروک با ۴۶ نفر نیروی شاغل وتولید روزانه حدود ۱۵ تن ماسه ریخته گری در حال فعالیت هستند. در این بخش اماکن زیارتی امامزاده زرگ ، امامزاده علی ، پیربنو و امامزاده شیخ احمد زنوغان وجود دارد. آثار تاریخی این بخش شامل بافت تاریخی روستاهای اصفهک ، نای بند ، اسفندیار و پیکوه است و روستاهای نای بند ، اصفهک و سرند جزء روستاهای هدف گردشگری می باشد. در حوزه کشاورزی و دامداری این بخش دارای ۵۱۲ هکتار سطح کشت محصولات زراعی و ۵۵۶ هکتار باغی بوده و ۶۲ رشته قنات ، ۲۲ دهانه چشمه و ۱۰ حلقه چاه موتور کشاورزی در آن فعال می باشد . اغلب محصولات کشاورزی شامل : سبزیجات ، محصولات باغی ، زعفران ، جو ، گندم است و تعداد ۲ واحد مرغداری صنعتی و ۴ واحد مجتمع دامداری (دوواحد شیری و دو واحد گوشتی ) در حال فعالیت می باشد.» روستاي قدیم دیهوك در غرب شهر فعلی دیهوك و به فاصلۀ 730 متري آن قرار دارد و در ارتفاع 1372 متر از سطح دریا قرار گرفته است. دسترسی به بافت قدیم روستاي دیهوك از طریق محلۀ انتظامیه که در گذشته جزئی از محلههاي بافت قدیم روستا بوده و امروزه هم به همین نام مشهور است، پس از عبور از این محله و طی مسیري 500 متري به طرف شمال امکانپذیر است. بافت قدیم روستاي دیهوك دورتادور یک کوه صخره‌ای ساخته شده که این کوه به صورت بیضی از شمال به جنوب امتداد دارد. این بافت با طول 470 و عرض 200 متر به فاصله 730 متري غرب بافت جدید شهر دیهوك قرار گرفته است. بافت قدیم روستاي دیهوك در سال 1357 بر اثر زمین لرزه آسیب زیادي دیده است که دولت وقت با ساخت شهر جدید ساکنان را تشویق به نقل مکان به آنجا کرده و باعث متروک شدن بافت قدیم شده است. این بافت در اثر زلزله، گذر زمان و نیز ویرانی‌های عمدی آسیب بسیاری دیده است اما هنوز زیبایی و شکوه خود را حفظ کرده است. خوشبختانه چند سالی است که برخی از ساکنان دیهوک اقدام به بازسازی بخش کوچکی از آن بافت و تبدیل آنها به افامتگاه‌های بومگردی کرده‌اند که بهترین و زیباترین نمونه آن اقامتگاه «چپیله» است.
روستای نای‌بندروستای نای‌بندروستای نای بند، از توابع بخش دیهوک و شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی قرار گرفتهروستای نای بند، از توابع بخش دیهوک و شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی و در دامنه‌های کوه نای‌بند قرار گرفته است. نای بند با سبک معماری پلکانی ساخته شده و از آن به عنوان ماسوله کویر نام می‌برند. نای‌بند جواهر کویر است که در آن نخل، نارنج، انار، زیتون و .. در کنار هم می‌رویند.
مسابقه فیلم کوتاه زادگاهمسابقه فیلم کوتاه زادگاهجشنواره فیلم کوتاه نمای ایرانداستان زادگاه، روایتی شخصی از نگاه فیلمساز است که هر آنچه برایش تداعی کننده‌ی مفهوم زادگاه باشد اعم از یک بنا، محله، مکانی طبیعی، یک مراسم و آیین یا یک اتفاق مکرر و خاطره‌ی جمعی را به تصویر کشد. هدف نمای ایران، بازنگری افراد بومی به ویژگیهای با ارزش زادگاه خویش و تصویرگری آنها از دریچه دوربین است. دبیر مسابقه: پروین هاوش مدیر فنی: علی باباخانی داوران: مهرداد زینلیان , عدنان مرادی , مهدی مخلصیان , محمد رزازان , محمد نورمحمدیان , جواد رضایی , فاطمه جداری , علیرضا آسیابان , محمد مشاوری , عمار کیوانی , عباس رحمانی پذیرش آثار از: جمعه 15 اسفند 1399 زمان پذیرش حداکثر تا: سه‌شنبه 5 مرداد 1400 اعلام نتیجه: چهارشنبه 7 مهر 1400 تعداد فیلم مجاز برای ارسال و شرکت در مسابقه: ۱ فیلم برای هر نفر حداقل مدت زمان فیلم ۱ دقیقه و حداکثر مدت زمان فیلم ۵ دقیقه است. حداقل کیفیت فیلم ارسالی HD ۱۲۸۰x۷۲۰ و بیت ریت 24 فریم در ثانیه است. حداکثر حجم فیلم ارسالی باید کمتر از ۱۰۰ مگابایت باشد. فیلم ارسالی نباید در جشنواره دیگری شرکت کرده باشد و تصویر برداری آن باید بعد از تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ انجام شده باشد. محدودیت سنی: ۱۶ سال به بالا محدودیتی در استفاده از نوع وسیله فیلم‌برداری نیست. بیشتر تلفن‌های همراه قابلیت فیلم‌برداری با کیفیت HD به بالا دارند. اگر در ساخت فیلم از شخص یا اشخاص دیگری (عوامل تولید فیلم) کمک گرفته‌اید، نام کامل ایشان اعلام گردد. تمامی مسئولیت های حقوقی، مادی و معنوی این فیلم متعلق به فیلم‌ساز (شرکت کننده در جشنواره) است. اما نمای ایران مجاز است آنرا به هر شکل معرفی و منتشر کند. نمای ایران می‌تواند فیلم‌هایی که با موازین جمهوری اسلامی ایران مغایرت دارد و یا از چارچوب موضوعی جشنواره خارج است را نپذیرد. به تمامی فیلم‌هایی که به جشنواره راه پیدا می‌کنند لوح تقدیر و گواهینامه شرکت در جشنواره اعطا می‌گردد. (تمامی گواهی‌نامه‌ها بصورت دیجیتال صادر می‌گردد). فیلم ارسالی نباید دارای واترمارک باشد. توضیح کاملی از فیلم ارسالی به همراه خلاصه داستان و پوستر فیلم را در قالب یک پست در نمای ایران قرار دهید. جایزه ارزنده‌ای (دوربین فیلمبرداری اوزمو پاکت dji.com ) به فیلم اول تقدیم می‌گردد. همچنین برای فیلم‌های برگزیده در جشنواره جوایزی در نظر گرفته شده است. راهنمای شرکت در جشنواره فیلم کوتاه زادگاه معیارهای داوری فیلم کوتاه نمای ایران
آرامگاه چلپی اوغلوآرامگاه چلپی اوغلوبنای آرامگاه منتسب به عارف چلپی است. وی نوه ی مولانا جلاالدین محمد بلخی است. چلپی اوغلو عارفی شاعر و اهل سیر و سیاحت بود. او یک سال را در سلطانیه زنجان، پایتخت ایلخانیان سپری کرد و به عرفای شهر شیوه رقص سماع آموخت.بنای آرامگاه منتسب به عارف چلپی است. وی نوه‌ی مولانا جلاالدین محمد بلخی است. چلپی اوغلو عارفی شاعر و اهل سیر و سیاحت بود. او یک سال را در سلطانیه زنجان، پایتخت ایلخانیان سپری کرد و به عرفای شهر شیوه رقص سماع آموخت. این بنای آجری هشت ضلعی، در دوره ایلخانان و به سبک آذری در قرن ۷ و ۸ هجری احداث شده است و در شهر سلطانیه زنجان، پایتخت ایلخانان مغول قرار دارد. این اثر بی همتا به گفته آنده گدار و دونالد ویلبر در سال ۷۳۳ هجری بنا شده است. اما در تاریخ احداث گفته های بسیاری بین ۶۵۷ تا ۷۳۳ هجری موجود است. این بنا از دو بخش تشکیل شده است. خانقاه و آرامگاه که ابتدا خانقاه احداث شده است سپس آرامگاه.(احمد‌وند،عباس ۱۳۹۶) خانقاه شامل یک حیاط مرکزی به ابعاد ۱۵/۵ در ۲۰ سانتی متر است. در دو طرف آن حجره های سالکان در دو طبقه قرار دارد. در ایوان جنوبی متصل به حیاط در طرفین آن دو تالار جمع خانه قرار دارد که ویژگی‌های معماری آن در ایران تقریبا منحصر به فرد است. این تالارها محل سماع جمعی بوده است و در طبقه بالای آن فضاهایی برای نشستن و تماشای سماع صوفیان موجود بوده است که امروز بخشی از آن باقی است. بعد از ایوان جنوبی در حیاط بنای هشت ضلعی با تزیینات خط کوفی بنایی و نقش گل هشت پر وجود دارد که طول هر ضلع آن ۵ متر است و ارتفاع آن ۱۷/۵ متر. چند پله باید طی شود تا به داخل آرامگاه برسیم. سوراخی در کف که نور لامپ از آن می تابد جلب توجه می کند. بسیار معتقد بودند مه محل دفن شیخ اینجاست که با حفاری ها چیزی یافت نشد. به احتمال زیاد این بنا مربوط به صوفی و دولتمردی به نام براق بابا است. همچنین قبر های زیادی به صورت شعاعی به ترتیب سلسله مراتب صوفیان همچون حلقه ذکر آن ها در اطراف آرامگاه یافت شده است. مصالح بنا عمدتا سنگ است به علاوه ملات آهک و گچ نیم کوب. این بنا یکبار در دهه سی و دهه پنجاه مرمت شده است که بعد از آن به صورت جامع بین سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ به زیبایی مرمت شده است تا کاربری اقامتی در بخش خانقاه داشته باشد که فعلا پروژه بهره برداری آن متوقف شده است. این بنا یکی از سه بنای بسیار مهم سلطانیه است که در کنار گنبد سلطانیه و آرامکاه ملاحسن کاشی خود نمایی می‌کند. در گذر از آزاد‌راه قزوین-زنجان بازدید از سلطانیه و هر سه آرامگاه بی نظیر آن را فراموش نکنید.
مجموعه تاریخی اقامتی چپیلهمجموعه تاریخی اقامتی چپیلههمت دو پدر و دو پسر در احیا گوشه ای از تاریخ کهن ایران زمینمجموعه تاریخی اقامتی چپیله واقع در یکی از قدیمیترین محله های روستای تاریخی دهوک شهرستان طبس استان خراسان جنوبی است که بعد از زلزله سال 1357 اهالی این روستا که خانه های خشت و گلیشان صدمه ای از زلزله ندیده بود اما به دلیل احداث خانه های مقاوم به شهرک جدید ( شهر فعلی دیهوک)که در فاصله حدود یک کیلومتری روستا قرار دارد نقل مکان کردند ، و از ان زمان کشاورزی و دامداری در روستا ادامه دارد و از سال 1360 که روستا خالی از سکنه شد به دلیل عدم رسیدگی و اندود کاهگل پشت بامها بسیاری از بناها بر اثر بارش برف و باران تخریب شده و حدود 60 درصد خانه ها هم به دامداری و محل نگهداری علوفه دامها تبدیل شد. این روستای تاریخی با قدمتی چند صد ساله از محله های سرچشمه .تلخک .دم دروازه .بنوکوه .اولنگ .چپیله .زیر اسیاب .دم اسیاب .دم مزار و پی کمر تشکیل شده که تمامی محله در دامنه و اطراف تپه ای سنگی ساخته شده است و اغلب خانه های خشت و گلی دو طبقه و به هم پیوسته هستند که طبق نظریه برخی کارشناسان و اساتید دانشگاهها که از این روستا در سالهای اخیر بازدید داشته اند علت عدم تخریب بناها در زلزله سال 1357 قرار داشتن روستا بر روی تپه سنگی و همچنین به هم پیوستگی بناها بوده است. از سال 1395 کار مرمت و بهسازی قسمتی از روستا در مرکز ان محله چپیله و برج نگهبانی توسط حسین استاد یکی از اهالی روستا که متولد همین روستا است و کودکیش را در کوچه پس کوچه های روستا گذرانده بود با هدف احیا گوشه ای از تاریخ و فرهنگ ایران زمین در حاشیه کویر لوت و همچنین احیا دوباره روستای دهوک که از قدیم الایام با توجه به شواهد مورد توجه گردشگران خارجی از حدود سال 1305 قرار داشته است اغاز شد که در این کار مهم علی استاد پدر که از معماران قدیم منطقه میباشند و بیش از 60 سال سابقه معماری خشت و گل دارند و همچنین محمد طاها فرزندش که علاقه زیادی به این کار دارد او را همراهی می‌کنند. چپیله به معنی صندوقچه پوش است و در معماری اصیل ایرانی در روستای دهوک به سبک معماری خاصی که جهت پوشش فضاهای خالی بین دو گنبد خانه ها به منظور احداث طبقه دوم و یا ایجاد تخت بوم در پشت خانه ها که در سبک سازی خانه ها بسیار موثر بود و در هزینه و مصالح نیز صرفه جویی می‌شد. گفته می‌شود که در برخی جاها چپیله با کود حیوانی و یا پخل گندم پر میشده که این خود عایقی در برابر سرما و گرما محسوب میشده و در برخی خانه ها نیز با توجه به نیاز در کوچکی از اتاقهای طبقه دوم باز گذاشته میشده تا به عنوان انبار از این فضا استفاده شود. در مرمت و بازسازی چپیله سعی شده تا تمامی اصول معماری خشت و گل رعایت شود و از خشت خام و گل برداد جهت مرمت دیوارها و سقفها استفاده می‌شود. از سال 1395 کار بازسازی و مرمت قسمتی از روستا اغاز شده و در نوروز سال 1398 فاز اول مجموعه تاریخی اقامتی چپیله به بهره برداری رسید و حسین استاد بعد از حدود 38 سال به عنوان اولین و تنها ساکن روستای دهوک زندگی روستایی ساده به سبک دوران کودکی را اغاز کرد و همچنان کار بازسازی و مرمت بنهاهای خشت و گلی را با کمک پدر و پسرش ادامه میدهد . در سال 1398 با حمایت و کمک اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان طبس کارگاه صنایع دستی چپیله به مدیریت فاطمه استاد همسر حسین استاد راه انداری شد و در حال حاضر در زمینه های توبافی (پارچه بافی سنتی ) حصیر بافی . پخل بافی .سنگ تراشی قالی بافی و گلیم بافی فعالیت میکند. با وجود بیماری کرونا در سال گذشته و هم اکنون که بسیاری از مشاغل بویژه گردشگری و اقامتگاههای بومگردی را با مشکل جدی روبرو کرد اما در عزم و اراده این خانواده تاثیری نگذاشت و همچنان کار مرمت و بازسازی و همچنین تولید صنایع دستی را ادامه میدهند . با توجه به موقعیت مناسب روستا تعدادی از اهالی نیز کار مرمت منازل خود را اغاز کرده و یک اقامتگاه بومگردی و کارگاه صنایع دستی نیز در اینجا راه اندازی شده است . اب بهداشتی .کشاورزی دامداری و... روستا به صورت سنتی از اب چشمه تامین میشود و روستا فاقد شبکه آب میباشد. شبکه برق روشنایی نیز از حدود سال 1354 در روستا وجود داشته است. کشاورزی روستا زعفران جو گندم یونجه افتابگردان کنجد ذرت و... انواع درختان میوه شامل. به. توت گلابی زردالو انار انگور پسته بادام و... میباشد که در قدیم الایام از رونق خوبی برخوردار بوده ولی با توجه به خشکسالیهای اخیر و کم شدن اب چشمه تولید محصولات کاهش داشته است وجود کویرهای بکر و زیبا .کوههای شتری .چشمه های اب در دل کویر .کاروانسراها و رباطهای تاریخی .حیات وحش .پشته های سیاه سرزمین اتشفشانی .گله های شتر.اسمان بسیار زیبای شب کویر.طبیعت بکر و زیبا و... از جاذبه های مهم تاریخی و گردشگری اطراف چپیله است که مورد توجه طبیعتگردان قرار دارد. از کوهها و دشتهای اطراف روستا انواع گیاهان دارویی از جمله انغوزه کتیرا ریواس اویشن کلپوره زیره و ... برداشت می‌شود حمامهای خزینه ای .خانه های خشت و گلی چند طبقه با معماری خاص و منحصر به فرد . دالانها .برج و قلعه . کاروانسرا .اسیابهای سنگی ابی اتیشی بادی و... .کوچه بازار .خانه های چند صفه .خانه باغها .چشمه اب .بنای چهار طاقی و... از جاذبه های دیدنی این روستا است که مورد توجه گردشگران بویژه علاقه مندان به تاریخ کهن ایران زمین قرار گرفته است در مورد پیشینه تاریخی دهوک در کتابهای سفرنامه خانلرخان اعتصام الملک .سفرنامه غلامحسین خان افضل الملک .سفرنامه کویرهای ایران سون هدین گردشگر و جغرافیدان سوئدی .سفرنامه ژنرال سرپرسی سایکس و کتاب کلنل سی ام مک گرگر مطالبی ذکر شده که همه از دهوک به عنوان روستایی آباد و سرسبز با مردمانی خون گرم و مهمان نواز در حاشیه کویر نام می‌برند. تلفن تماس اقامتگاه چپیله: 09132533863
ارگ فورگارگ فورگدرباره روستای فورگ و ارگ آن اندکی پیش از سفرم خواندم و شنیدم. اما شنیدن کی بود مانند دیدن! فورگ روستایی از در بخش درمیان از استان خراسان جنوبی است که در بلندترین نقطه آن ارگی زیبا ساخته شده است.روستای فورگ در فاصله 90 کیلومتری شرق بیرجند و 10 کیلومتری شهر اسدیه قرار دارد. روستای فورگ روستایی زیباست که در میان باغهای زرشک قرار گرفته است. برای رسیدن به این روستا می توانید از شهر بیرجند به سمت سربیشه حرکت کنید اما پیش از رسیدن به آن به سمت شمال شرق و شهر اسدیه بروید. 10 کیلومتر مانده به اسدیه شما می توانید روستای زیبای فورگ را ببینید. ساخت این قلعه در زمان نادر شاه توسط میرزا بقا خان حاکم منطقه شروع شد.پس از وی پسرش میرزا رفیع خان ساخت قلعه را به اتمام رساند. مصالح به کار رفته در بنا سنگ، آجر، خشت، گچ، آهک و ساروج است. فضای داخلی قلعه از قسمت هاي مختلف مانند محل زندگي خدمه، اصطبل، انبار مهمات و.. تشکيل شده است که به وسيله حصار قلعه و برج هاي مدور احاطه شده اند. بالاي حصار و برج ها کنگره دار است و منافذي جهت ديده باني و دفاع در آن تعبيه شده است. دروازه اصلي در ضلع شرقي و يك دروازه كوچك‌تر در ضلع شمالي آن قرار دارد. شاه نشين در بلندترين نقطه قرار دارد و فضاهايي از قبيل اصطبل، آب انبار، اتاق‌هاي ساخته شده در دو طبقه و مسجد را در بر دارد. برای دیدن همه فراز و فرودهای قلعه به حدود 2 ساعت زمان نیاز خواهید داشت. از فراز قلعه روستا و باغهای زرشک پیرامون آن دیده می شود. بهترین فصل برای دیدن این روستا و قلعه آن فصل پاییز است که در آن محصول زرشک به بار نشسته و زیبایی خاصی به روستا می دهد.