کربن-14 و نقش آن در تعیین عمر اشیا باستانی

سید محمد برازنده- تاریخ نگاری به کمک رادیو کربن به معنای تعیین عمر اشیا و اجسام باستانی به وسیله اندازه‌گیری مقدار کربن-14 است که از شی یا جسم مورد نظ...

ز.ر پنجشنبه 31 شهريور 1390 | 13 سال پیشسید محمد برازنده- تاریخ نگاری به کمک رادیو کربن به معنای تعیین عمر اشیا و اجسام باستانی به وسیله اندازه‌گیری مقدار کربن-14 است که از شی یا جسم مورد نظر خارج می‌شود. این روش که امروزه به روشی فراگیر و رایج برای تخمین عمر اجسام در علم باستان‌شناسی تبدیل شده اول بار در دهه 50 میلادی توسط «ویلیارد اف.لیبی» استاد دانشگاه شیکاگو و برنده نوبل در رشته شیمی، مورد استفاده قرار گرفت. اما کربن-14 چیست و چه نقشی در تعیین عمر اجسام دارد؟ تمام عناصری که در طبیعت وجود دارند‌، از ریز ساختارهایی تشکیل شده‌اند که به آن‌ها اتم می‌گویند. اتم‌های متفاوت موجود در یک عنصر را در اصطلاج علمی «ایزوتوپ» می‌نامند. برای کربن‌ها سه ایزوتوپ اصلی تعریف شده که این ایزوتوپ‌های اصلی را نیز کربن می‌نامند اما برای متمایز ساختن آن‌ها از یکدیگر، شماره‌هایی مخصوص برایشان در نظر گرفته شده و بدین سان کربن-12، کربن-13 و کربن-14 نامیده می‌شوند. مقدار این ایزوتوپ‌ها در اتم کربن متفاوت است. در هر اتم کربن، 99 درصد ایزوتوپ کربن-12 وجود داشتهو نزدیک به یک درصد نیز کربن-13 یافت می‌شود ولی مقدار کربن-14، بسیار ناچیز بوده و نقریبا یک به میلیون است. کربن-14 خاصیت رادیواکتیویته داشته و این خاصیت است که برای تخمین عمر مواد از آن استفاده می‌شود. اتم‌های رادیواکتیو در اتم‌های ثابت بر اثر یک فرآیند ساده ریاضی فاسد می‌شوند، در این فرآیند که یک دوره خاص را در بر می‌گیرند، نیمی از اتم‌های موجود تغییر می‌کنند که به آن دوره، نیمه-عمر می‌گویند. برای مثال، اگر در سال 2000 تعداد هزار اتم با نیمه-عمر 10 سال وجود داشته باشد این مقدار در سال 2010 به 500 اتم رسیده و در سال 2020 تعداد 250 اتم از آن کاسته و در سال 2030 نیز این مقدار به 125 اتم خواهد رسید. تغییرات به وجود آمده در این مقدار، عامل تعیین کننده‌ای برای شناخت و تخمین قدمت اشیا و اجسامی است که مدت زمانی نامعلوم از عمر آن‌ها می‌گذرد. با شمارش تعداد کربن‌های-14 موجود در یک اتم که از طریق بررسی کربن‌های تشکیل دهنده اتم به دست می‌آیند، می‌توان به این نتیجه رسید که یک شی چه عمری دارد و یا در چه زمانی مرده است. ازاینرو برای تخمین عمر باید دو عامل را به خوبی مدنظر داشت. نخست، نیمه-عمر کربن-14 بوده و دوم آنکه شی مورد نظر پیش از مرگ چه اندازه کربن-14 داشته است. دانشمندان نیمه-عمر کربن -14 را 5 هزار و 730 سال برآورد کرده‌اند. با وجود این در اغلب موارد، عمر کربن-14 اجسام پیش از مرگ آن‌ها براساس حدس و گمان اعلام می‌شود. فرض غالب بر این است که کمیت کربن-14 در هریک از اجسام زنده مقدار ثابتی در نظر گرفته شود. با احتساب این فرضیه می‌توان به این نتیجه رسید، آنچه را که امروز می‌خوانیم، همان چیزهایی هستند که چندین سال پیش بوده‌اند. بنابراین باید گفت فسیل‌هایی که امروزه به دست می‌آیند در زمان حیات خود از همان مقدار کربن-14 برخوردار بوده‌اند که ارگانیزم‌های زنده امروزی برخوردار هستند. حقیقت این موضوع که کربن-14، نیمه-عمری 5 هزار و 530 ساله دارد به باستان‌شناسان کمک می‌کند تا عمر اشیا را به راحتی تخمین بزنند. قدمت حاصل شده از بررسی نمونه‌های کربنی تا حدی است که می‌توان آن‌ها را تا 50 هزار سال تخمین زد. اما در تخمین عمر اجسام به جز کربن، از ایزوتوپ‌های دیگری همچون پتاسیم یا اورانیوم نیز استفاده می‌شود. این ایزوتوپ‌ها نیمه-عمری به مراتب طولانی‌تر داشته و برای تعیین رویدادهای زمین شناختی بسیار قدیمی که باید عمری چند میلیون یا چند میلیارد ساله را برای آن‌ها در نظر گرفت، به کار می‌روند. (از : "میراث آریا / chtn.irدسته‌بندیسایر جاذبه‌هاکلید‌واژهکربن14نقشتعیینعمراشیاباستانی16442 بازدید
نوروز مبارکنمای ایران نمای ایران نوروز مبارک
کرمانشاه - ایران، تسلیتنمای ایران نمای ایران کرمانشاه - ایران، تسلیت
نوروزتان مبارکنمای ایران نمای ایران نوروزتان مبارک
گردشگری آبیابوالفضل مهدی پورابوالفضل مهدی پورگردشگری آبی
ایران در سوگ قهرمان های آتشنشان ماننمای ایران نمای ایران ایران در سوگ قهرمان های آتشنشان مانروحشان شاد و قرین رحمت
جاده شهرکرد - ناغان - ایذهجمال زعیمی یزدیجمال زعیمی یزدیجاده شهرکرد - ناغان - ایذهجاده قدیم شهرکرد - ناغان - ایذه یکی از زیباترین جاده های کشور میباشد
به یاد شهیدان راه طبیعتبابک ارجمندیبابک ارجمندیبه یاد شهیدان راه طبیعتیکی از عزیزان محیط بان منطقه حفاظت شده لار
راه آهن روستای گل‌آباد (نطنز)مجتبی ملانظرمجتبی ملانظرراه آهن روستای گل‌آباد (نطنز)
درخت کهنسالنجمه فرشینجمه فرشیدرخت کهنسالدرختان کهنسال این دره وسیع یک به یک آتش زده شده اند.
تقی قاسمیتقی قاسمیبه مناسبت روز جهانی زمین پاکزمین،خاکستری است؛آسمان خاکستری،در زمانه خاکستری،به کدام فردای سبز می اندیشیم؟  انسان امروز،می اندیشد که مالک زمین است،حال آنکه خود،روزی خوراک زمین خواهد شد.
بی زباننجمه فرشینجمه فرشیبی زباندرختان نمیتوانند از درد خویش سخن بگویند.
تندیس های یخیعدنان مرادیعدنان مرادیتندیس های یخیبازی سرما و آب
روستایی كه میتوانست از زیباترین ها باشد.نجمه فرشینجمه فرشیروستایی كه میتوانست از زیباترین ها باشد.روستاهایی كه نابود میشوند.
دروازه آسمانبابک ارجمندیبابک ارجمندیدروازه آسمان
چرا بیشترین نقش سنگ نگاره های ایران، طرح روی سفالینه ها، پیكره های مفرغی و... بزكوهی است؟محمد ناصری فردمحمد ناصری فردچرا بیشترین نقش سنگ نگاره های ایران، طرح روی سفالینه ها، پیكره های مفرغی و... بزكوهی است؟با توجه به اینكه سال 1394 سال بز است، شاید مناسب باشد بر چرایی بز و بزكوهی بررسی بسیار كوتاهی داشته باشیم.
مشتاعبدل شعبانیعبدل شعبانیمشتامشتا moshta نوعی وسیله صید است که از چوب و تور درست شده است